Con mắt thứ ba - DẪN NHẬP VỀ THIỀN ĐỊNH(16)

22 Tịnh quang tâm sở

Trước khi xem bảng 22 tịnh quang tâm sở, chúng ta nên ôn lại một cái nhìn tổng hợp về các tâm của sơ thiền hữu sắc.

Sơ thiền hữu sắc là một tâm vương ( tâm lớn, như một cái phòng lớn, chứa các vật dụng thuộc về nó theo mục đích sử dụng. Thí dụ: lớp học, bàn ghế, bảng, đèn…tâm sở có nghĩa thuộc về tâm vương

                        ***********************************

Sơ thiền hữu sắc thuộc về tâm vương (lớn), có 35 tâm sở (nhỏ) gồm:

            - 7 Biến hành tâm sở.       
            - 6 Biệt cảnh tâm sở.
            - 22 Tịnh quang tâm sở

Bảng liệt kê 22 tịnh quang tâm sở :

            1/ Tín             :tin tưởng
            2/ Niệm         : nhớ đến cái thiện
            3/ Tàm           : hổ thẹn
            4/ Quí             : đau khổ, bứt rức
            5/ Vô tham    : không dính líu đến đối tượng
            6/ Vô sân        : từ bi
            7/ Trung tánh : vô tư
            8/ Tâm sở thư thái 
            9/ Tâm thư thái
            10/ Tâm sở khinh an
            11/ Tâm khinh an
            12/ Tâm sở nhu nhuyến
            13/ Tâm nhu nhuyến
            14/ Tâm sở thích ứng
            15/ Tâm thích ứng
            16/ Tâm sở tinh luyện
            17/ Tâm tinh luyện
            18/ Tâm sở chánh trực
            19/ Tâm chánh trực
            20/ Chánh ngữ
            21/ Chánh nghiệp
            22/ Chánh mạng

- Chúng ta thử minh họa kịch bản có thể về tiến trình của 13 tâm sở, khi một ai đó quán tưởng một đối tượng để tu thiền đưa đến định tâm.
- Lúc thực hành, quí đọc giả hãy quan sát chính mình, xem diễn tiến các tâm xuất hiện có giống như kịch bản này không. Mặc khác, có thể sử dụng diễn tiến 13 tâm sở này để nhập định thực tế.

            1/ Dục : tôi có ham muốn chân chánh tu thiền.
2/ Tác ý            : nên tôi lái tâm, hướng dẫn tâm đến đối tượng.
3/ Xúc              : chạm đến đối tượng.
4/ Thọ             : cảm nhận, chịu ảnh hưởng của đối tượng.
5/ Thắng giải : tôi cương quyết thả tâm trên đối tượng.
6/ Tinh tấn     : tôi chăm chỉ làm việc này.
7/ Tưởng        : tôi để ý đối tượng nhiều hơn nữa.
8/ Tư               : tôi suy nghĩ về đối tượng.
9/ Tầm            : tôi đàn áp các tâm khác để chú ý đối tượng.
10/ Tứ             : tôi tiếp tục đàn áp các tâm khác.
11/ Nhứt tâm : đưa đến định tâm, an chỉ.
12/ Mạnh căn : Tôi nuôi dưỡng trạnh thái nhứt tâm.
13/ Hỷ              : hệ quả là tôi mừng, vui từ ít đến nhiều.

Có thể bảo đây là một dạng Mandala. Đây là 13 tâm sở cơ bản của sơ thiền hữu sắc, kèm   theo là 22 tịnh quang tâm. Thí dụ: Nhứt tâm: đưa đến các tâm tịnh quang như an  tịch, nhẹ nhàng, mềm dẻo, dể thích hợp vv…

Quí vị tự quan sát chính mình thì sẽ rõ trong lúc nhứt tâm, định tâm thực sự cái gì đã xẩy ra

Tam tiểu thư:
Trong những lần nói chuyên trước,ông có hướng dẫn những mô hình nhập định khác, ông còn nói đây là hàng hiệu về nhập định của trường phái Sakya Muni, nay tôi lại thấy mô hình khác hẳn! như vậy là sao?

Ông tổng quản:
Xin phép nhắc lại để phối hợp một mô hình mới hơn.
Mô hình kinh điển là nhìn vào một vật gọi là sơ tướng ( hình tướng sơ sài). Sau đó nhắm mắt vẫn hình dung được hình ảnh rõ nét lúc đầu, gọi là thô tướng (hình ảnh thô sơ); hình ảnh không giữ được lâu tự chuyển thành ánh sáng, goi là quang tướng ( trở thành ánh sáng ).

Đây là một tiến trình giảng lược, có lẽ là lý thuyết lý tưởng, diễn tiến theo chiều hướng tích cực. Các tâm sở đơn giản được ghi nhận là tâm tứ ( chúng ta nhớ nằm ở 6 biệt cảnh tâm sở); nhứt tâm ( nằm trong 7 biệt hành tâm sở ); hỷ, lạc (biệt cảnh tâm sở ).

Người mới tập có thể thành công một vài lần. Tuy nhiên có rất nhiêu lý do mà mô hình này không còn “linh”nữa. Nói một cách khác, tâm thức chúng ta là một tập hợp phức tạp bởi rất nhiều tâm sở, cường độ của tâm sở lại đa dạng không lúc nào giống lúc nào, không ai giống ai. Để trở thành chuyên nghiệp, có lẽ chúng ta còn phải hiểu biết thêm nhiều hơn nữa. Mô hình mà chúng ta vừa tiếp cận, dùng để ứng dụng song song cùng mô hình cơ bản ( sơ tướng, thô tướng, quang tướng )

Kinh nghiệm thực tế cho chúng ta biết, bình thường không ai có thể định tâm ngay lập tức, mà cần phải có thời gian. Qua các công cuộc nghiên cứu, người ta cho là thời gian mất từ 20 phút cho đến 2 giờ để định tâm. Một đối tượng dạng “sơ tướng” thực tế rất khó định tâm, cần phải có một kịnh bản và một nút thắt. Do đó, 13 tâm sở, có thể giúp chúng ta tạo ra một kịch bản; nút thắt là chúng ta phải sử dụng hết số lượng 13 tâm sở một cách hợp lý. Việc theo đuổi kịch bản 13 tâm sở đạt được tâm “tứ” ( liên tục đàn áp những tâm khác ) làm cho đối tượng không rơi lại vào luồng tâm thức, đưa đến an chỉ tâm.
Lộ trình này làm cho dục giới tâm chấm dứt và cảnh giới thiền định tâm bắt đầu.

BÚT DANH :  MÔT CỘNG TÁC VIÊN

 (Đăng ngày : 24.07.2017)